Kripto dünyasında “ilk giren kazanır” algısı çok yaygındır. Yeni çıkan coin’ler (özellikle IDO, ICO, IEO gibi yollarla piyasaya sürülen projeler), kısa sürede yüksek kazanç vaat eder. Gerçekten de bazıları birkaç gün içinde 10x, 50x, hatta 100x yapabilir. Ama bu yüksek potansiyel, beraberinde yüksek riski de getirir.
Peki yeni çıkan coin’lere yatırım yaparken nelere dikkat edilmeli? “Hızlı kâr” fırsatını bir tuzağa çevirmemek için hangi adımlar atılmalı?
1. Whitepaper Okumadan Coin Alınmaz
Whitepaper, bir projenin ne yapmak istediğini, nasıl yapacağını ve neden farklı olduğunu anlatan teknik ve vizyon belgesidir. Yeni çıkan coin’lerde bu belge çoğu zaman yatırımcının ilk bilgi kaynağıdır.
Şunlara özellikle dikkat et:
- Projenin çözmek istediği sorun ne?
- Gerçek bir kullanım alanı var mı?
- Teknoloji olarak farkı nedir?
- Yol haritası gerçekçi mi?
- Token ekonomisi (tokenomics) dengeli mi?
Eğer whitepaper’da belirsizlik, teknik olmayan vaatler veya çok genel cümleler varsa, bu ciddi bir uyarı sinyalidir.
2. Ekip Kim? Geçmişleri Ne Diyor?
Projenin arkasında kimin olduğu, çoğu zaman projenin geleceğini belirler. Anonim ekipler özellikle dikkatle incelenmelidir. Sadece LinkedIn profilleri değil, daha önce çalıştıkları projeler, kripto geçmişleri ve topluluk içindeki itibarı da önemlidir.
- Gerçek isimler mi var?
- Daha önce başarılı bir projede yer almışlar mı?
- Kripto topluluğunda biliniyorlar mı?
- Vaatleriyle eylemleri tutarlı mı?
Bir projeye yatırım yaparken, aslında o ekibe güvenmiş olursun. Bu yüzden yüzünü görmediğin birine paranı teslim etmekten çekinmemelisin.
3. Hacim ve Likiditeye Dikkat Et
Yeni coin’ler genellikle ilk günlerde çok dalgalı olur. Fiyat grafiği yukarı doğru patlarken, aslında arkada yeterli alım-satım hacmi yoksa, bu suni bir yükseliş olabilir. Bu durumda pozisyondan çıkmak zorlaşır.
Yani:
- Coin’in listelendiği borsada yeterli işlem hacmi var mı?
- Alım-satım farkı (spread) çok yüksek mi?
- Likiditeyi sağlayan kim? Topluluk mu yoksa yapay işlemler mi?
Bu soruların cevabı, özellikle ani çıkışlarda pozisyondan sağlıklı şekilde çıkıp çıkamayacağını belirler.
4. Sadece “Hype” ile Hareket Etme
Bir coinin Telegram grubu kalabalık diye, Twitter’da trend oldu diye, fenomenler hakkında konuştu diye yatırım yapmak risklidir. Çünkü bu ilgi yapay olabilir. Gerçek talep yerine sadece manipülasyon varsa, yükseliş kısa ömürlü olur.
İpucu: Eğer herkes “kaçırma, bu coin uçacak” diyorsa, o gemi zaten kalkmış olabilir.
5. Kilitli Token Oranı (Vesting) Ne Kadar?
Bazı projelerde yatırımcıların aldığı coin’ler belli sürelerle kilitlenir. Bu süre bittiğinde satış baskısı oluşabilir. Özellikle ilk yatırımcıların (VC’ler, fonlar) token’ları açılmadan önce fiyat yükseliyorsa, bu düşüş için zemin oluşturur.
- Vesting süresi uzun mu?
- Erken yatırımcıların token oranı ne kadar?
- Takım token’ları ne zaman açılıyor?
Yatırım yapmadan önce bu detaylara bakmak, ileride yaşanacak olası sert satışları önceden tahmin etmeni sağlar.
6. Hızlı Kâr Uğruna Temelinden Vazgeçme
Yeni çıkan coin’lerde amaç hızlı kâr olabilir ama bu, prensiplerden vazgeçmeyi gerektirmez. Plan yapmadan işlem açmak, stop kullanmamak ya da tüm sermayeyi tek bir coine yatırmak büyük risk taşır.
Yeni çıkan coin’lerde işlem yaparken:
- Sadece portföyünün küçük bir kısmını ayır
- Giriş ve çıkış noktalarını önceden belirle
- İlk kâr fırsatında kısmî satışla riskini düşür
Erken Girmek Yetmez, Akıllı Çıkmak Gerekir
Yeni çıkan coin’ler heyecan vericidir. Gerçekten büyük kazanç fırsatları da barındırabilir. Ancak bu heyecan, duygularla hareket etmeye neden oluyorsa, sonunda zarara dönüşebilir.
Unutma: Kripto piyasası sadece hızlı olanı değil, hazırlıklı olanı ödüllendirir.
