Kripto para piyasaları devrim niteliğinde fırsatlar sunsa da, aynı ölçüde tehlikeleri de içinde barındırır. Özellikle yeni yatırımcılar için en büyük risklerden biri de scam olarak adlandırılan dolandırıcılık projeleridir.
Boş vaatler, “garanti kazanç” vaatleri, influencer manipülasyonları, sahte airdrop’lar… Liste uzayıp gider. Bu yazıda, kripto dünyasında sıkça karşılaşılan dolandırıcılık türlerini ve bunlardan nasıl korunabileceğini net bir şekilde açıklıyoruz.
1. Rug Pull: Halının Altından Para Çekmek
Scam projelerin en klasik ve yıkıcı biçimlerinden biri rug pull’dur. Projenin arkasındaki ekip, yatırımcılardan para toplar ve ardından likiditeyi boşaltarak ortadan kaybolur.
Nasıl anlarsın?
• Proje web sitesi profesyonel görünüyor ama ekip anonim
• Coin yeni listelenmiş, likidite aniden şişmiş
• GitHub, Medium, teknik belgeler (whitepaper) eksik
• Token sahiplerinin %70’ten fazlası tek cüzdanda toplanmış
Nasıl korunursun?
• Ekip bilgisi olmayan projelerden uzak dur
• Token dağılımını kontrol et (blokzincir tarayıcılarıyla)
• Yeni listelenmiş coin’lere küçük adımlarla gir, acele etme
2. Pump and Dump: Aniden Yükselen, Hızla Çöken Coin’ler
Bazı gruplar (özellikle Telegram ve Discord tabanlı) belirli coin’lerde koordineli hareket ederek fiyatı yapay şekilde şişirir, sonra da sessizce satar. Yatırımcılar ise “bu coin uçuyor” diye en tepeden alır, zarar eder.
Nasıl anlarsın?
• Ani, açıklamasız fiyat artışı
• Sosyal medyada eş zamanlı hype
• Teknik verilerle örtüşmeyen hareketlilik
Nasıl korunursun?
• FOMO’ya (kaçırma korkusu) kapılma
• Yatırım kararını fiyat değil, analiz belirlesin
• Ani yükselen coin’lerde temkinli ol, acele alım yapma
3. Sahte Airdrop ve Giveaway Dolandırıcılıkları
“1000 USDT kazanmak ister misiniz?” mesajlarını sosyal medyada sıkça görürsün. Genelde bir linke tıklaman veya cüzdanını bağlaman istenir. Sonuç? Cüzdanın boşaltılır.
Nasıl anlarsın?
• Resmî olmayan hesaplardan gelen airdrop linkleri
• “Önce işlem gönder, sonra ödülü al” mantığı
• Kopyalanmış hesaplar (örnek: Elon Musk giveaways…)
Nasıl korunursun?
• Hiçbir zaman cüzdanını rastgele linklere bağlama
• Tanımadığın projelere onay verme (MetaMask, WalletConnect)
• Gerçek airdrop’lar bile dolandırıcılığa dönüşebilir — şüpheci ol
4. Sahte Web Siteleri ve Cüzdan Kopyaları
Popüler cüzdanların ya da borsaların birebir kopyalanmış sahte siteleri kullanıcı bilgilerini çalmak için kullanılır. En yaygın olanlardan biri “phishing” yani oltalama saldırısıdır.
Nasıl anlarsın?
• Alan adı (URL) çok benzer ama tam değil (örnek: binanse.com)
• Giriş yaptıktan sonra aniden “şifreniz yanlış” hatası
• Sayfa sertifikası (HTTPS) eksik
Nasıl korunursun?
• Tarayıcıya elle adres yaz, linke tıklama
• Resmî sosyal medya hesaplarından doğrula
• Cüzdanlarını Chrome uzantılarıyla değil, doğrudan uygulamayla kullan
5. Ponzi Modelleri: Yüksek Getiri, Yüksek Tuzağın Habercisidir
Bazı projeler “günde %3 kazanç”, “ayda %40 getiri” gibi gerçek dışı vaatlerde bulunur. Bu sistemler genellikle yeni gelen yatırımcıların parasıyla önceki yatırımcıları öder — ta ki çökene kadar.
Nasıl anlarsın?
• Referans sistemiyle büyüyor
• Garanti kâr vaat ediyor
• Şeffaflık yok, kazanç modeli belirsiz
Nasıl korunursun?
• %1 üzerindeki günlük getirilerden şüphelen
• Yatırımcıdan yatırımcıya para aktaran sistemlerden uzak dur
• Blockchain’de izlenebilirlik sunmayan projeleri tercih etme
6. Influencer Tabanlı Manipülasyonlar
Bazı sosyal medya figürleri, elinde tuttukları token’ı övüp takipçilerine pazarlarken arka planda satışı yapar. Buna “shill” denir. Takipçiler coin’i alırken, fiyat yükselir. Influencer satar, fiyat düşer. Kârı o alır, zararı sen.
Nasıl anlarsın?
• Aniden aynı coin’den bahseden çok sayıda hesap
• Teknik analiz yok, sadece “bu kaçmaz” cümleleri
• Coin henüz hiçbir borsada listelenmemiş
Nasıl korunursun?
• Yatırım kararını kendi analizine göre ver
• Fenomen yerine proje bilgisine güven
• Hype’a değil, veriye yatırım yap
Kripto’da Kâr Etmek İçin Önce Kaybetmemeyi Öğren
Kripto yatırımcısının ilk görevi para kazanmak değil, parasını korumaktır. Scam projeler, sadece tecrübesizleri değil; aceleci ve dikkatsiz davranan herkesi hedef alır.
Bu piyasada uyanık olan, sabırlı olan ve analiz eden kazanır.
İnanmak kolaydır, araştırmak zorunludur.
